Bier en geschiedenis zijn al eeuwenlang met elkaar verweven. Overal ter wereld wordt bier gebrouwen, maar Europa herbergt de meeste brouwerijen die hun oorsprong honderden jaren terug claimen.
Toch is de vraag “Wat is nu eigenlijk het oudste biermerk ter wereld?” minder eenvoudig te beantwoorden dan je zou denken. Het draait namelijk om definities, bewijs en traditie.
In dit artikel ontdek je welke brouwerijen zichzelf tot de oudste ter wereld rekenen, welke bewijsstukken er zijn en hoe betrouwbaar die claims werkelijk zijn.
Hoe bepaal je wat “oudste brouwerij” betekent?
Voor we in de lijst duiken is het belangrijk om stil te staan bij wat “oudste” eigenlijk betekent. Er zijn namelijk verschillende manieren om dit te meten:
- Eerste schriftelijke bron: het oudste document waarin de brouwerij of het bierrecht wordt genoemd.
- Continuïteit: of de brouwerij ononderbroken actief is geweest.
- Locatie versus merk: sommige merken bestaan al eeuwen, maar worden tegenwoordig elders gebrouwen.
Met die kanttekeningen in ons achterhoofd, laten we kijken naar de oudste brouwerijen die vandaag de dag nog bestaan.
1. Weihenstephan – Freising, Duitsland (1040)
De Bayerische Staatsbrauerei Weihenstephan wordt wereldwijd gepresenteerd als “the world’s oldest brewery”. Volgens traditie kreeg abt Arnold van het Weihenstephan-klooster in 1040 een officiële vergunning om bier te brouwen en verkopen.
- Waarom beroemd: Weihenstephan is tegenwoordig niet alleen een brouwerij, maar ook verbonden aan de Technische Universiteit van München, waar onderzoek naar bier en brouwen wordt gedaan.
- Kanttekening: sommige historici twijfelen aan de authenticiteit van het document uit 1040. Het zou pas in de 17e eeuw zijn opgemaakt. Zeker is dat er al vroeg in de middeleeuwen bier werd gebrouwen, maar of dit daadwerkelijk de oudste onafgebroken brouwerij is, blijft onderwerp van discussie.
2. Weltenburger Kloster – Kelheim, Duitsland (ca. 1050)
Vrijwel net zo oud als Weihenstephan is de brouwerij van het Weltenburgklooster, gelegen in een bocht van de Donau. Hier wordt volgens de traditie sinds 1050 bier gebrouwen.
- Waarom beroemd: Weltenburger Kloster staat vooral bekend om zijn Dunkel, een donker bier dat wereldwijd prijzen heeft gewonnen.
- Kanttekening: net als bij Weihenstephan is het exacte startjaar moeilijk te bewijzen, maar de kloostertraditie is stevig gedocumenteerd en geeft deze claim veel gewicht.
3. Affligem – Opwijk, België (1074)
België kan natuurlijk niet ontbreken in de lijst. Affligem werd rond 1074 opgericht door zes ridders die monnik werden en een abdij stichtten. Het bier werd gebrouwen voor eigen gebruik, maar groeide later uit tot een merk dat vandaag de dag wereldwijd verkrijgbaar is.
- Waarom beroemd: Affligem is een schoolvoorbeeld van een abdijbier – bieren die oorspronkelijk in een abdij werden gebrouwen of nog steeds verbonden zijn aan monastieke tradities.
- Kanttekening: de huidige Affligem-bieren worden commercieel geproduceerd, maar de naam en traditie verwijzen naar bijna 1.000 jaar geschiedenis.
4. Bolten-Brauerei – Korschenbroich, Duitsland (1266)
De Bolten-Brauerei claimt de oudste altbier-brouwerij ter wereld te zijn, met een stichtingsjaar van 1266. Daarmee heeft het een prominente plaats in de Duitse brouwgeschiedenis.
-
Waarom beroemd: altbier is een typisch Rijnlands biertype, en Bolten geldt als pionier en hoeder van deze traditie.
5. Augustiner-Bräu – München, Duitsland (1328)
In 1328 begonnen de Augustijner monniken in München met het brouwen van bier. Daarmee is Augustiner-Bräu de oudste brouwerij van München en tot op de dag van vandaag een icoon in de stad.
-
Waarom beroemd: Augustiner is nog steeds een van de populairste bieren op het Oktoberfest en geniet een enorme status in Beieren.
6. En verder…
Naast deze vijf zijn er talloze andere oude brouwerijen met een indrukwekkende geschiedenis. Denk aan:
- Grolsch (Nederland, 1615): een van de oudste en bekendste Nederlandse biermerken.
- Paulaner (Duitsland, 1634): eveneens van monastieke oorsprong.
- Veel Belgische abdijbieren: waarvan sommige eeuwenoude wortels hebben, maar pas later als merk zijn ontwikkeld.
Welke brouwerij is nu écht de oudste?
Vraag je het de marketeers, dan is het antwoord simpel: Weihenstephan (1040). Maar wie de historische documenten bestudeert, ziet dat de zaak minder zwart-wit is. Weltenburg (1050) en Affligem (1074) hebben minstens zo’n sterke claim.
Wat vaststaat: bier is diep verweven met de Europese geschiedenis, en deze eeuwenoude brouwerijen laten zien hoe rijk die traditie is. Of je nu in Beieren, België of Nederland een glas heft: je proeft een stukje geschiedenis dat vaak al meer dan duizend jaar meegaat.
