IBU en EBU. Je ziet het vaak op bieretiketten of leest het in proefnotities van brouwers. Maar wat betekenen die mysterieuze afkortingen eigenlijk? En belangrijker nog: wat zeggen ze écht over de smaak van je bier?
In deze complete gids duiken we diep in de wereld van bierbitterheid. We leggen uit wat IBU en EBU betekenen, hoe ze worden gemeten, hoe jij ze kunt gebruiken om smaken beter te begrijpen — en waarom een hoog IBU-cijfer niet automatisch een bitter bier betekent.
Wat betekent IBU bij bier?
IBU staat voor International Bitterness Units.
Het is een internationale maat voor de hoeveelheid bitterstoffen (iso-alfazuren) die afkomstig zijn van hop en opgelost zijn in het bier.
Kort gezegd: Hoe hoger de IBU, hoe bitterder het bier kan smaken.
Eén IBU komt overeen met 1 milligram iso-alfazuur per liter bier.
Die iso-alfazuren ontstaan tijdens het koken van hop — het proces waarbij de alfazuren in hop chemisch omgezet worden tot bittere componenten.
Toch is de beleving van bitterheid niet puur afhankelijk van de IBU. Ook factoren als:
- de zoetheid van de mout,
- het alcoholpercentage,
- de temperatuur bij het drinken,
- en de hoeveelheid koolzuur
spelen allemaal mee in hoe bitter een bier aanvoelt.
Wat betekent EBU dan?
EBU staat voor European Bitterness Units en is de Europese variant van IBU.
De EBU is gebaseerd op de officiële meetmethode van de European Brewery Convention (EBC), die de bitterheid spectrofotometrisch bepaalt.
In de praktijk kun je IBU en EBU onderling gebruiken — ze meten hetzelfde, maar de gebruikte laboratoriummethode verschilt iets. De afwijking is minimaal (vaak 1–2 punten).
Dus: EBU ≈ IBU, maar met een Europees accent.
Hoe wordt de IBU berekend?
IBU kan op twee manieren bepaald worden:
1. In het laboratorium
Hierbij wordt bier chemisch getest. Bitterstoffen worden geëxtraheerd en met een spectrofotometer gemeten bij 275 nanometer.
Zo ontstaat een exacte, wetenschappelijke waarde voor de bitterheid.
2. In de brouwerij (geschat)
Brouwers gebruiken formules zoals Tinseth, Rager of Garetz om de IBU te berekenen tijdens het brouwen. Deze formules houden rekening met:
- het alfazuurpercentage van de hop,
- de hoeveelheid hop,
- de kooktijd (hoe langer, hoe meer bitterstoffen),
- de begin-dichtheid van het wort (hoe zwaarder, hoe minder efficiënt de hop oplost),
- en het volume van het bier.
De Tinseth-formule is tegenwoordig het populairst en wordt gebruikt door zowel hobbybrouwers als commerciële brouwers.
Rekenvoorbeeld: zo bereken je IBU in de praktijk
Stel, je kookt:
- 30 gram hop van 8% alfazuren,
- gedurende 60 minuten,
- in 20 liter wort met een begin SG van 1.050.
De uitkomst met de Tinseth-formule: ongeveer 28 IBU.
Voeg je later in het brouwproces nog 10 gram hop toe van 12% alfazuren voor slechts 5 minuten kooktijd, dan levert dat maar 2 à 3 IBU op — die toevoeging is dus vooral voor aroma, niet bitterheid.
Samenvatting:
Lange kooktijd + veel alfazuren = meer IBU
Late toevoeging = meer hoparoma, minder bitterheid.
Typische IBU-waarden per biersoort
Om bitterheid in perspectief te plaatsen, zie je hieronder de gemiddelde IBU-ranges van populaire bierstijlen:
| Bierstijl | Gemiddelde IBU |
|---|---|
| Pilsner / Lager | 18 – 35 |
| Belgisch Blond / Pale Ale | 20 – 35 |
| Amber / Märzen / Bock | 25 – 45 |
| IPA (India Pale Ale) | 40 – 80 |
| Double / Imperial IPA | 60 – 120 |
| Stout / Porter | 30 – 50 |
| Witbier / Saison | 10 – 30 |
Zoals je ziet, is een Belgisch blond met 25 IBU behoorlijk gebalanceerd, terwijl een Double IPA met 100 IBU echt aan de hopkant zit.
Toch kan een stout met 50 IBU minder bitter proeven dan een blond met 30 IBU — dankzij de zoete, geroosterde mouttonen die de bitterheid verzachten.
BU:GU – de verhouding tussen bitter en zoet
Professionele brouwers kijken vaak niet alleen naar de IBU, maar ook naar de BU:GU-verhouding (Bitterness Units : Gravity Units).
Dat geeft een realistischer beeld van de smaakbalans.
- GU (Gravity Units) = (OG − 1) × 1000
(Bijv. SG 1.050 = 50 GU) - BU:GU = IBU ÷ GU
| BU:GU | Smaakprofiel |
|---|---|
| < 0.4 | Zoet / moutgedreven |
| 0.4 – 0.7 | Gebalanceerd |
| > 0.7 | Bitter / hop-forward |
Voorbeeld:
Een bier met 1.050 OG en 25 IBU → BU:GU = 0.5 → mooi gebalanceerd.
Een IPA met 1.065 OG en 70 IBU → BU:GU = 1.07 → stevig hoppig.
Waarom IBU niet alles zegt
Hoewel IBU en EBU nuttige cijfers zijn, geven ze geen volledig smaakbeeld.
Daar zijn drie redenen voor:
- Mout en zoetheid kunnen bitterheid maskeren.
Een donker bier met 40 IBU kan zachter smaken dan een blond met 30 IBU. - Dry-hopping verhoogt aroma, niet IBU.
Veel moderne IPA’s ruiken extreem hoppig maar hebben een relatief lage gemeten IBU. - Menselijke smaak heeft een grens.
Boven de ±100 IBU neemt de waargenomen bitterheid nauwelijks meer toe — je tong raakt verzadigd.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Wat betekent een hoog IBU?
Een hoog IBU (bijv. 70–100) betekent veel hopbitterheid. Dat past goed bij stijlen als IPA’s, Double IPA’s of bittere pale ales.
Betekent een laag IBU dat een bier zoet is?
Niet per se — het betekent alleen dat het weinig hopbitterheid bevat. De zoetheid hangt af van restsuikers, moutsoorten en alcohol.
Is IBU hetzelfde als smaak?
Nee. IBU is een chemische maat, geen smaakscore. De balans tussen mout en hop bepaalt of je die bitterheid ook echt proeft.
Waarom dit belangrijk is voor jou als bierliefhebber
Het begrijpen van IBU en EBU helpt je beter te begrijpen waarom een bier smaakt zoals het smaakt.
Of je nu brouwer, proever of gast in een restaurant bent — deze kennis geeft je context.
Wil je een zachter, rond bier bij een gerecht als wild of stoofpot? Kies dan voor iets rond de 20–30 IBU.
Zoek je iets met meer pit en bite voor bijvoorbeeld gegrilde gerechten of vettige snacks? Ga dan richting 50–70 IBU.
